Buscar
RPP Noticias
Estás escuchando En vivo
 
00:00 / 00:00
Lima
89.7 FM /730 AM
Arequipa
102.3 FM / 1170 AM
Chiclayo
96.7 FM / 870 AM
Huancayo
97.3 FM / 1140 AM
Trujillo
90.9 FM / 790 AM
Piura
103.3 FM / 920 AM
Cusco
93.3 FM
Cajamarca
100.7 FM / 1130 AM
La informacion mas relevante de la actuaidad al momento
Actualizado hace 0 minutos
El poder en tus manos
EP59 | INFORME | Mujeres en política: el desafío por ganarse un lugar en los máximos cargos de representación
EP 59 • 03:09
RPP Data
Anemia aumenta en 16 regiones del país: ¿Qué está fallando?
EP 178 • 03:56
Valgan verdades
¿Qué pasará con la Junta Nacional de Justicia tras la reposición de Vásquez y Tello?
EP 167 • 03:59

Perú suyuna 8 jilapacha arsuta arunaka

Perú suyunxa 48 aruwa utji, ukaxa 55 markana amuyunakapa arsuyiriwa.
Perú suyunxa 48 aruwa utji, ukaxa 55 markana amuyunakapa arsuyiriwa. | Fuente: Pluspetrol

Uraqpachanxa 7 waranqa kunaymana arunakakawa utjixa, Perú suyunxa 48 aruwa utjaraki. Uka arunaka jaktayañatakixa inapacha ch’amt’atakiwa, walja lurañawa utjaski.

Uraqpachanxa 370 waranqana waranqapa jaqiwa “indígena” sasa sutichata markanakanki, jupanakaxa  7 waranqa kunaymana arunakatha maynïrjama arsupxixa. Perú suyunxa 48 aruwa utji, ukaxa 55 markana amuyunakapa arsuyiriwa.

Jichha chipa maranakanxa arunakana sartayañataki ch’amt’ata utjaskiwa, ukaxa aski wakisirïskiwa. Ukhama sipanxa 2007tha 2017 marakamaxa akhama jiltawinakawa utjaski: 11 536  shipibo arsuri jaqinakawa yapasitayna, 814 kukama kukamiria arsuri jaqirakiwa yapasitayna.

Organización de las Naciones Unidas para la Educación, la Ciencia y la Cultura (UNESCO) ukaxa, arunakana marapana akïri 8 aruwa jilapacha arsutaxa Perú markana siwa:

Quechua: 3 360 331

Aimara: 443248

Ashaninka: 88 703

Awajun: 55 366

Shipibo-konibo: 22 517

Shawi: 21 650

Matsigenka: 11 275

Achuar: 11 087

Walja lurañawa utjaski: 21 arunakawa chhaqt’irjama

Ministerio de educación ukaxa akhama siwa: 37 arunakawa chhaqatäxapuni, 21 arurakiwa chhaqtirjamäxi, sasa. Uka arunaka jaktayañaxa aski wakisiriwa, markanasaka jakawipa, aruskipawipa yäqatäñapataki, ukatha taqinimpisda suma sarnaqañataki.

UNESCO, Ministerio de Cultura jupanakana amuyupanxa akïri 7 arunakawa patakatsa pisiki arsurinikipxixa, ukhama sipanxa chhaqtaña patankiwa:

Taushiro: 1

Muniche: 3

Iñapari: 4

Kawki: 11

Resigaro: 37

Chamicuro: 63

Ocaina: 97

Ukhamarusa, akïri arunakawa “chhaqtirpacha” sataxa: bora, murui miunani, yagua, yanesha ukanaka. Akïri arunakarakiwa “sintipacha chhaqtirjama” sataxa: amahuaca, arabela, kapanawa, kawki, chamicuro, iñapari, ikitu, iskonawa, jaqaru, kukama, kukamiria, maijiki, muniche, ocaina, omagua, resígaro, shiwilu y taushiro, ukanaka.

---

ENCUENTRA ESTA NOTA TRADUCIDA AL ESPAÑOL EN ESTE ENLACE: Conoce las 8 lenguas originarias más habladas en el Perú

Tags

Lo último en Contenido Patrocinado

Lo más leído

Suscribirte al boletín de tus noticias preferidas

Suscríbete a nuestros boletines y actualiza tus preferencias

Buzon
Al suscribirte, aceptas nuestras políticas de privacidad

Contenido promocionado

Taboola